W dniu 27 stycznia 2023 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, której jednym z głównych założeń, obok wspominanej już na naszym blogu pracy zdalnej, jest umożliwienie pracodawcy przeprowadzania w miejscu pracy kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność w organizmie środków działających podobnie do alkoholu (art. 221c-221h kodeksu pracy).
Poniżej, najważniejsze założenia dotyczące kontroli trzeźwości w uchwalonej ustawie:
- kontrolę trzeźwości pracodawca może przeprowadzić, jeśli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia;
- kontrola nie może naruszać godności pracownika oraz innych jego dóbr osobistych;
- kontrola przeprowadzana się przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego;
- kontrola trzeźwości ma polegać na stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo stwierdzeniu obecności alkoholu w ilości wskazującej na stan po użyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości;
- za brak obecności alkoholu w organizmie ustawodawca nakazuje uznawać sytuację, w której zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu;
- informacje o pozytywnym wyniku badania pracodawca przechowuje w aktach osobowych pracownika przez okres maksymalnie 1 roku od dnia ich zebrania; po upływie tego okresu informacje polegają usunięciu z akt osobowych;
- informacje o zastosowanej wobec pracownika karze upomnienia, nagany lub karze pieniężnej pracodawca przechowuje w aktach osobowych do czasu uznania kary za niebyłą (zgodnie z art. 113 kodeksu pracy karę uważa się za niebyłą po roku nienagannej pracy); po upływie tego okresu informacje podlegają usunięciu z akt osobowych;
- zasady przeprowadzania kontroli ustala się w:
- układzie zbiorowym pracy
- regulaminie pracy
- obwieszczeniu (jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy);
w przypadku zatrudnienia pracownika objętego kontrolą trzeźwości, przed dopuszczeniem go do pracy, pracodawca przekazuje pracownikowi, w formie pisemnej lub elektronicznej, powyższe dokumenty;
- pracodawca jest zobowiązany poinformować pracowników (w sposób przyjęty u danego pracodawcy) o wprowadzeniu takiej kontroli w terminie nie później niż dwa tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania;
- określono sytuacje, w których pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy (art. 221d kodeksu pracy);
- określono sytuacje, w których badanie trzeźwości przeprowadza organ powołany do ochrony porządku publicznego, a nadto sytuacje, w których zleca się przeprowadzenie badania krwi;
- okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy jest okres niedopuszczenia do pracy pracownika w sytuacji, w której wynik badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu albo na stan nietrzeźwości.
Na analogicznych zasadach ma odbywać się, w zakładzie pracy, kontrola pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu.
Według art. 221h przepisy dotyczące kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu mają odpowiednie zastosowanie do pracodawców zatrudniających na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą a także do osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, których praca jest zorganizowana przez tych pracodawców.
Przepisy regulujące kontrolę trzeźwości, zgodnie z art. 21 noweli, wejdą w życie po upływie (zaledwie) czternastu dni od dnia ogłoszenia ustawy. Publikacja nowelizacji miała miejsce 6 lutego 2023 r. (Dz.U. 2023 poz. 240) co oznacza, że przepisy regulujące ww. kontrolę trzeźwości wejdą w życie 21 lutego 2023 r.